Kunstschilder Martin Sijbesma: “Ik wie in apart jonkje, eins altyd oan it tekenjen”

KUBAARD - Kunstschilder Martin Sijbesma is een zelfbewuste en bijzondere kerel, een unieke persoonlijkheid.

En dan drukken we ons heel eufemistisch uit. Op een mooie herfstdag in oktober bezoeken wij de kunstschilder bij hemt thuis in het dorp Kûbaard waar Sijbesma sinds 1989 woont. Daar, in de voormalige gereformeerde kerk, heeft hij op de zolder z’n atelier, een waar eldorado voor mensen die van kunst houden. Op de begane grond woont de schilder met zijn grote liefde Ytsje, zijn muze.

Martin Sijbesma

Na een allerhartelijkst ontvangst (“Wolkom, wolkom en nochris wolkom!”) drinken we eerst koffie aan de tafel in het atelier. Een unieke plek, niet alleen omdat het een voormalig godshuis is, maar ook door de aankleding. Door de inrichting van de woonkamer wanen we ons tweehonderd jaar terug in de tijd. Het voelt enorm ‘smûk’ aan. Alles ademt het verleden. De volgelingen van de steile gereformeerde Abraham Kuyper hadden eens moeten weten dat er ooit in hun kerkje allemaal heiligenbeelden zouden staan. Ook de Heilige Christoffel, de beschermheilige van de reizigers. “Sjoch, ik ha in grapke úthelle”, zegt onze gastheer. “Christoffel hat in mobyltsje yn’e hân, mei google maps, sadat er noait ferdwale kin…”

Een apart jongetje

Het is Martin Sijbesma ten voeten uit, hij is de man van de hilaritas. Een blij mensenkind dat op  26 november 1968 geboren werd in Hartwerd, achter het dorpshuis.

 “Heit wie stienhouwer bij De Stienklip yn Snits en mem húsfrou. Ik wie de earste en nei mij kamen noch twa broerkes. It wie in waarme húshâlding. Heit in hurde wurker en mem hie in soad foar ús oer. Ik wie in apart jonkje. Wie eins altyd oan it tekenjen. Se hawwe mij wol mei de tafelstoel yn’e gong setten omdat ik net ite woe. Tekenje en nochris tekenje.”

In 1976 verhuizen de Sijbesma’s naar Easterein waar Martin uiteraard ook naar de lagere school gaat en meester Strikwerda zijn leerling zo nu en dan stimuleert om vooral door te gaan met tekenen.

Zwaar evangelisch

“Dochs ha’k der net echt in fijne skoaltiid hân, ik waard in soad pleage en dat wie wat minder. Dat dogge bern ûnderling. Myn âlden kamen bij in wat oare ‘geloofsgroep’ terjochte as de herfoarmen. Earst bij de Pinktergemeente en letter bij de baptisten. Miskyn wie dat in reden om mij te pleagjen, it lei allegear wat dreech. It leauwen spile in tige wichtige rol bij ús yn’e húshâlding, earst ek bij mij. Ik ha mij der fan loswrotte moaten. Ik hie romte noadich en woe frijheid, ek yn myn skilderjen. Myn âlden wiene swier evangelysk en se sûnderen har dêrtroch ek wat ôf fan de doarpsmienskip. Bidde, bibellêze en Johannes de Heer-lieten sjonge. As jonkje hâld ik fan de múzyk fan Bach, mar dat fûnen heit en mem mar neat. Ik hie altyd Hilversun 4 op stean, dat fûn ik geweldich.”

Niet alleen zijn zwaar evangelische heit en mem hadden het niet zo op Bach staan, ook Martin zijn medeleerlingen en zijn leraren op de lagere technische school in Bolsward moesten er blijkbaar niet veel van hebben, getuige de volgende anekdote die Martin vertelt.

Hemel en hel op aarde

“Ik wie op in dei allinne yn in lokaal, dêr’t ik sa’n transistor op’e planke stean seach. Ik grypte myn kâns en sette de klassike sender op. En wûnder boppe wûnder, dêr hearde ik Maria Callas dy’t Bach song. Jonge noch oan ta, de himel op ierde. Mar dêr tocht in learaar blykber wat oars oer. Hij kaam it lokaal ynstoarmjen en rôp: ‘Ik dacht, wie heeft hier z’n handen tussen de deur? Wat een gejammer!’ Net te leauwen, no? Fan’e himel yn’e hel!”

Martin Sijbesma kan er nu smakelijk om lachen, omdat hij in de loop van de jaren een zelfbewuste persoonlijkheid is geworden. Na de opleiding als huisschilder wist Martin al veel eerder dat hij dat beroep nooit zou uitoefen. Hij wilde zijn droom om kunstschilder te worden hoe dan ook waarmaken. Een bewuste keus en het was vooral de realistische schilderkunst die Martin boeide en dan met name die uit de 17^de, 18^de en de 19^de eeuw. Wie  Martin zijn geschilderde werken ziet, ontdekt dat hij een voorliefde heeft voor stillevens, waarbij ook duidelijk is dat de schilder van oude voorwerpen houdt, die vaak een ietsje pietsje beschadigd zijn, net als mensen dat ook kunnen zijn.

Auto’s en vrouwen

Een andere passie van Martin, de oldtimers, komen vaak terug op het doek. En dan zijn er nog de vrouwen, een wand van z’n atelier is ‘behangen’ met fraaie portretten van dames, die Martin ooit schilderde. Hij wilde er ooit honderd schilderen, maar bij nummer 52 vond Ytsje het wel genoeg…

“Ja, froulju! Wêr sil ik ris begjinne? Bij Ytsje? No, dat sil ik jim fertelle. As jonge gong ik nei oargelkonserten en dêr kaamst fansels net safolle froulju tsjin as yn’e bars. Doe siet ik ris bij ús beppe en dy fertelde dat Ytsje har ferkearing út wie. Moast Ytsje mar ris in brief skriuwe, fûn beppe. No, dat ha’k dien, in moai hânskreaune brief mei in kroantsjepen. Ytsje, it famke wêrbij’t ik op skoalle sitten hie, in hiel leaf bern. Ytsje, dy’t prachtige kleurpotleaden hie, mar dy’t ik net brûke mocht. Dy Ytsje! Se skreau mij werom en dêr antwurdde ik wer op. We hiene in briefwiksel. Letter mocht ik bij Ytsje op’e jierdei komme. Hoe koe’t sa mâl, doe’t ik nei har ta reizge waard Ytsje sa heal as’t mar kin. De jierdei gong net troch, en ik wie al ûnderweis. Doe’t ik bij har kaam, krige ik in bakje kofje en ik frege har om in eintsje te kuierjen, frisse lucht soe har goed dwaan. Ik krige Ytsje yn’e earm om har wat stevichheid te jaan. Doe sei Ytsje: ‘Do meist mei de earm ek wol om’t skouder lizze!’ En doe hiene we ferkearing. Ik bin dy deis wer betiid nei hûs gien en ik wie noch op’e tiid foar ’t biljerten. Doe’t ik de doar fan’e biljertseal iepen die rôp ik: ‘Elkenien in rondsje, Martin hat ferkearing!’ Sa is’t begûn.”

Het stel trouwde in romantische stijl: Martin in kostuum, inclusief pruik en Ytsje, wit bepoeierd zoals vrouwen dat ooit deden omdat het mode was. Inderdaad terug in de tijd van de Romantiek. Het prachtige stadhuis van Bolsward vormde het decor en zelfs de landelijke pers deed er verslag van en fotografen schoten hun unieke plaatjes.

Romanticus pur sang

Echte romanticus vertelt ook dit verhaal eerlijk en met een twinkeling in z’n ogen, terwijl hij zo nu en dan aan zijn pijp trekt. Martin en z’n pijp zijn onafscheidelijk en dat leverde hem zijn bijnaam op: ‘Martin Pypke’.

Het werk van Martin Sijbesma kenmerkt zich door een warme romantische en verstilde inslag door de kleur en compositie. Stillevens met, zo al eerder gememoreerd, oude voorwerpen, groenten en fruit. En kinderschoentjes, om maar eens iets te noemen, maar ook details en interieurs van oude gebouwen. Tegenwoordig zijn de oude oldtimers een favoriet onderwerp van Martin, waarbij hij zijn schilderijen vervaardigt in de zogenaamde glaceertechniek, laag voor laag op houtpaneel. Gouden dagen beleefde de schilder uit Kûbaard in de tijd dat hij bij Galerie Goutum exposeerde. Zijn werken gingen als warme broodjes over de toonbank. Overál in het land werden de schilderijen van Martin Sijbesma trouwens geëxposeerd. Binnenkort ook (weer) bij Galerie Bax in Sneek.

Aparte opdracht

Ooit sloot Martin vriendschap met Anton B., de meesterkraker uit Sneek, die lijsten voor Martin maakte. En hij kreeg een keer een aparte opdracht…

“Oait krige ik in opdracht fan in rike sakeman. Ik kaam him tsjin yn in bordeel yn Snits, dêr’t ik allinne hinne gong om te kofjedrinken of om in spa blauw… Dy sakeman wie hielendal gek fan in bûtenlânsk frommiske, dy’t hij mei de krystdagen ferrasse woe mei in skilderij fan har hûntsje. It wie novimber doe’t ik de opdracht krige, it wie dus krap dei. Mar doe’t hij syn beurs op’e kop hold en de briefkes oer tafel rûgelen, sei hij: ‘Die zijn voor jou, als je het doet’. Ik die der gau in elastykje om en kaam thús mei in pak bankbiljetten. ‘Sjoch, dit is foar dij, Ytsje, ik bin yn’t bordeel west.’ Ik bin de earste man dy’t mei mear jild út in bordeel kommen is as dat er der mei yngien is!”

Uiteraard kwam het goed met de aparte opdracht, zoals alle opdrachten door Martin tot een verbluffend mooi resultaat leiden. Martin Sijbesma, de jongen die ooit geplaagd en gepest werd, is nu een zelfbewuste kunstschilder, die graag gezien wordt in kunstminnend Nederland. “Jim moatte noch mar wer ris om in bakje komme, ik ha noch genôch ferhalen en anekdoaten. Mar no sille we oan’e soerkoal, it is tolve oere en dat is iterstiid!”

Door: Henk van der Veer