Voorzitter Teade de Boer: “Wanneer ik de eerste grutto’s hoor overkomen, moet ik het land in”

Fûgelwacht Wommels pakt uit met haar 75plus1-jarig jubileum. Eigenlijk had het jubileumfeest in 2021 plaats moeten vinden, maar dat was vanwege corona, net zoals zoveel andere jubileumvieringen, niet mogelijk. De Wommelser Vogelwacht had een dermate uitgebreid programma opgetuigd, dat besloten werd het jubileumprogramma ‘Oer de râne fan de tiid’ een heel jaar door te schuiven, naar 2022. Vandaar het 75+1 jubileum.

Centraal in het uitgebreide activiteitenpalet staat het ‘Glazen Huis’, gesitueerd op een metershoge steigerconstructie over de Slachtedyk, nabij de ‘Nije Kromme’. Van vrijdag 1 april tot en met zaterdag 9 april sluiten zeven ‘creativo’s’ zich elk 24 uur vrijwillig op in dit ‘vogelhuis’ tussen de vogels. De kunstenaars geven expressie aan het veranderende landschap sinds de oprichting van de Fûgelwacht Wommels in 1946. 

De bewoners van ‘het vogelhuisje’

Op vrijdagmiddag 1 april om 12:00 uur werd burgemeester Jannewietske de Vries de eerste bewoonster van het glazen ‘vogelhuisje’. Zij deed daar inspiratie op voor haar speech tijdens de aftrap van de jubileumweek. De opening van de feestelijkheden vond plaats door de symbolische overdracht van de sleutel van de glazen container aan de volgende 24-uurs gast, beeldend kunstenaar en bedenker van niet-bestaande vogels, Onno Hooymeijer. In haar openingswoorden sprak de burgemeester zich lovend uit over de waardering en zorg voor agrarisch natuurbeheer, de voorlichting en projecten. Fûgelwacht Wommels-voorzitter Teade de Boer ontving namens de jubilerende vogelwacht een Penning van Verdienste.

Beeldend kunstenaar Onno Hooymeijer uit Spanga was zoals gezegd de tweede bewoner van de glazen container. Hooymeyer heeft een huis met atelier pal aan de rand van de Rottige Meente, een natuurgebied, grenzend aan Overijssel. Ooit begon Hooymeyer niet-bestaande vogels te tekenen op kerstkaarten die hij naar familie en bekenden stuurde. In het Glazen Huis midden in de Fryske Greiden had hij hoge verwachtingen om de nodige niet-bestaande weidevogels te spotten. Via de jubileumwebsite www.75plus1.nl is binnenkort te bekijken hoe deze ‘vreemdgangers’ eruitzien.

Zondagmiddag om 12:00 uur scherp belde dichter en collage -artieste Pieteke de Boer aan bij het vogelhuis. Nog voor zij goed en wel gesetteld was vloog haar eerste gedichtje al over de ‘socials’ rond. Ze heeft bezoek gehad van kunstenares Doet Boersma, die haar inspiratie opdoet door de natuur, in het bijzonder de aarde. Nu nog in de Súdhoeke te Wommels, maar over een paar weken in Michigan, USA.

De line up gedurende de daaropvolgende dagen bestaat uit: vogeltrek-professor Theunis Piersma; cabaretier en kinderboekenschrijver Jochem Myer, tevens een groot grutto fan; dichter Elmar Kuiper; muzikant Wiebe Kaspers; en tot slot beeldend kunstenaar Marten Winters. Welke producties, bespiegelingen en conclusies daaruit zullen komen is ook voor de Fûgelwacht Wommels een verrassing. Alleen met Elmar Kuiper is afgesproken dat zijn gedicht als blijvende herinnering aan dit jubileum in het betonnen wegdek van de Slachte zal worden gegoten.

Audiotour

Publiek kan vanuit Wommels via een app een audiotour lopen, fietsen of ‘scootmobielen’ en zo onder het glazen huis door lopen. Met de auto bij het glazen huis komen kan niet; er is geen parkeergelegenheid rond het glazen huis. Een gedetailleerde beschrijving van alle activiteiten is te vinden op de projectwebsite van de Fûgelwacht Wommels en omstreken: www.75plus1.nl.

Vanzelfsprekende vogels

We vinden ze zo vanzelfsprekend: mussen, mezen en merels in de stadstuinen; het torenvalkje dat ‘biddend’ de berm naast de snelweg afspeurt; de buizerd die op zoek naar prooi majestueus over de rietkragen zweeft; het geratel van een bonte specht dat door een bosperceel galmt. En niet te vergeten de weidevogels, zoals de kievit met de spectaculaire duikelingen en schelle roep tijdens de baltsvlucht; de grutto, onze nationale vogel, die daar met zijn oranje baltskleed en dito gedrag niet voor onder doet; de wulp met zijn kromme snavel en de tureluur met zijn helder oranje poten. Maar zo vanzelfsprekend is dat niet, volgens Teade de Boer, voorzitter van de Fûgelwacht in Wommels.

“Weidevogels zijn mijn passie”

“Vogels, met name weidevogels, zijn mijn passie”, zegt Teade de Boer stellig. “Dat is er met de paplepel ingegoten. In het voorjaar met mijn vader, een echte natuurman, op zondagmorgen na de kerk kievitseieren zoeken. Wanneer ik nu de eerste grutto’s over hoor komen weet ik dat ze dan al bij de plasdras van ‘gruttoboer’ Murk Nijdam en in natuurgebied Skrok zijn neergestreken. Dan moet ik het veld in om ze te zien. In Wommels kwam ik in het bestuur van de Fûgelwacht Wommels. Een jaar of zes geleden ben ik daar voorzitter van geworden.

Waar wij ons mee bezig houden? In groter verband met het beschermen en in stand houden van de flora en fauna – en dan met name de avifauna, de vogels – in ons gebied. In concreto: het zoeken van de nesten, het markeren en in voorkomende gevallen met zonnepompen bewateren van te droge weilanden. Van deze pompen heeft de vogelwacht er nu zestien. Voor het beheer is er, dankzij een geldschieter, een nieuwe drone aangeschaft. Daarnaast worden de kunstnesten voor de oeverzwaluwen weer ‘nestelklaar’ gemaakt. En zijn er talloze grotere en kleinere klussen voor het komende broedseizoen, ook voor de tuinvogels. En dat doen we al 75 plus één jaar.”

De vereniging, met 280 leden en 25 nazorgers één van de grotere vogelwachten in Friesland, beheert een slordige 2000 hectare, met vijftig boerenbedrijven. In de aanpalende natuurgebieden Skrok en Skrins regelt Natuurmonumenten de vogelzorg. Vorig jaar werden er circa 190 grutto-broedparen en vijftig kievit-paartjes geturfd. En dat is voor een groot deel te danken aan het landschap: vaak ruig en kruidenrijk en met een groeiend aantal plasdrassen. Veel boeren zijn door de vogelwachters overgehaald om het biotoop aantrekkelijker te maken voor weidevogels.

Wensen voor de toekomst?

Vogelwacht Wommels e.o. heeft zéker nog wel wensen voor de toekomst. Teade de Boer: “Een nog robuuster en sterker biotoop. Een perceel dat aantrekkelijk is voor weidevogels kan veel broedparen verwachten. Met als gevolg voedselschaarste wanneer de kuikens uitkomen en opgroeien. Wanneer er meer van dergelijke percelen zouden komen, treedt die voedselschaarste niet op. Met bovendien als neveneffect dat grotere aantallen weidevogels zich als groep beter kunnen verdedigen tegen predatie door roofvogels.

Als we de aantallen kieviten van het jaar 2000 vergelijken met de huidige situatie hebben we te maken met een teruggang van tachtig procent, van 240 naar veertig broedparen. Daar staat tegenover dat het aantal broedparen van de grutto in ons gebied redelijk stabiel is.

Wat mij betreft zou het waterpeil omhoog mogen, waardoor het grondleven hoger in de bodem komt te zitten, dus voor de weidevogels beter bereikbaar. Je hoort wel, er is voor de komende jaren nog genoeg werk aan de winkel.”

Oprichting Fûgelwacht Wommels e.o.

De oprichting van de Fûgelwacht Wommels en omstreken vond plaats op 4 april 1946 in een vergadering in Café Gerbens in Wommels, uitgeschreven door H. Scheffer, H. Bouma en T. Adema. Deze drie heren, aangevuld met F. de Boer en J. Twerda, vormden tevens het eerste bestuur van de vereniging. De reden voor de oprichting van de Fûgelwacht was om een vuist te maken tegen de vele gevaren die de weidevogels bedreigden. Zoals de jacht op de kievit in Frankrijk, het (te) vroeg maaien van de ‘greiden’ door de boeren, en vooral de handel in eieren nadat de eierzoekperiode was afgelopen. En om de Wommelser gemeenschap liefde voor de natuur bij te brengen door films, lezingen, onderwijs en bijeenkomsten.

Tekst: Wim Walda

Fotografie: Wim Walda, Henk Bootsma